Serious games, serieus? – column van Richard Jonkman

Richard Jonkman over serious games. Richard is een autoriteit in de Noordelijke gamewereld. Op verzoek van de redactie schrijft hij regelmatig een column. De eerste gaat over indie, de tweede komt net uit de pen en gaat over serious games.

Eerst even een korte introductie. Richard (zie foto) is 33 jaar en woonachtig in het exotische Friesland met vriendin en hond. Hij geeft les in de vakken 3D en Gamedesign aan de opleiding Gaming en Multimedia van het Noorderpoort College te Groningen. In het verleden heeft hij als freelance-artist gewerkt, en hij houdt zich nog steeds graag bezig met het spelen en maken van spellen. Soms tussendoor met vrienden uit de industrie, soms tijdens Game Jams.

Serious gamen, serieus speelplezier

Serious games, deze term komt de laatste jaren steeds meer naar voren, maar nog steeds heerst er onduidelijkheid over wat dit eigenlijk inhoudt. Soms krijgen gamers en beginnende developers ineens een vieze smaak in hun mond als het om serious games gaat, want zit het publiek hier wel op te wachten? Moet je niet juist lekker even de werkelijkheid opzij zetten in een game, moet een spel niet gewoon jou als speler de kans geven om je even een held te wanen, om je in gevaarlijke situaties te plaatsen en de wereld te redden van de ondergang? Wie wil dan nog wel geconfronteerd worden met een overkoepelend, “serieus” doel?

Vergis je niet, “serieus” betekent in dit geval niet dat het spel niet leuk is. Serious Games hebben een voorganger in het veel oudere “edutainment”-principe, waarbij leren centraal stond (en het spel vaak maar een kapstok was voor het stampen van rekensommetjes of Duitse naamvallen). Met andere woorden, hierbij werd uitgegaan van leertheorieën en werden deze “spellen” meer gezien als een soort interactief lesboek.

Surgeon Simulator, een voorbeeld van een serious game

Omgedraaid principe

Bij serious gaming is dit omgedraaid, en staan de spelprincipes en design-theorieen van normale games voorop. Jij als speler moet je dus kunnen verliezen in een spel; dat je er praktische leerervaring mee opdoet (en deze ook binnen het spel toetsen kan) is nog steeds vreselijk belangrijk, maar vooralsnog moet je gewoon het spel willen blijven spelen. Je wordt niet doodgegooid met kennis, maar krijgt deze tijdens het spelen mee, verwoven in het spel zelf. Hetzelfde geldt voor de toepassing van deze kennis. Serious games zijn dus nog steeds gewoon games, voor hetzelfde geld wordt er van jou als toetsmoment gevraagd om bijvoorbeeld een baas om te leggen met de kennis die je net verkregen hebt.

Ik moet hier wel eerlijk bijzeggen, ik ben niet van mening dat serious games de studieboeken en de klassikale lessen op korte termijn zullen gaan vervangen. Leren – het overdragen en meester maken van kennis – gebeurt op verschillende manieren, en vooralsnog gebeuren sommige van deze manieren toch echt het best in de klas. Aan de andere kant zijn serious games wel enorm bruikbaar op het gebied van theorie herhalen en toepassen in een gesimuleerde omgeving.

Voorbeelden van serious games

Dat houdt trouwens niet in dat elke serious game er ook realistisch uit moet zien. Als je al de hele dag geconfronteerd wordt met een bepaalde werksituatie of omgeving kan het heerlijk zijn om juist even nieuwe prikkels mee te krijgen. Binnen een serious game kan je erg makkelijk je omgeving veranderen, en toch de focus houden op de kennis of vaardigheden die je je publiek mee wil geven. Om een paar voorbeelden te geven van effectieve toepassingen:

• Grendel Games in Leeuwarden gooit momenteel hoge ogen met hun training-games voor de artsen in het UMCG. De artsen die hiermee aan de slag gaan kunnen zo even de operatie-kamer achter zich laten, maar alsnog hun vaardigheden trainen om hiermee levens te kunnen redden. Zie voor meer informatie de video onder het artikel.
• Het spel Ludwig, van publisher Ovos (www.playludwig.com) leert studenten experimenteren met vaardigheden uit de natuurkunde, om zo als robot te overleven op een verlaten planeet – deze studenten krijgen spelenderwijs kennis mee, en kunnen dit meteen toepassen.
• Fiorato is een spel dat “de kop zo fris mogelijk maakt,” aldus drs. Bernard M. Maarsingh (psycholoog). Daarmee voorkomt het spel onder meer ziekteverzuim op het werk.
• Braintraining en Fitnessgames van Nintendo, al deze games bieden je meer dan alleen een prettig tijdverdrijf. Ze zijn leuk om te spelen, maar bieden je ook nog een stuk meerwaarde, of om het even om te draaien: je zou deze training-games ook gewoon voor de lol kunnen spelen.

Het is niet zo moeilijk – games moeten gewoon leuk zijn. Zijn je games niet leuk, dan worden ze niet gespeeld. Is je gameplay niet goed, let je niet op de behoeftes van je publiek dan zal je falen in je opzet, hoe nobel je doel ook is. Een goede serious game is gebouwd op deze principes.

Edutainment is dood, lang leve serious games? Wat mij betreft wel. Hoe dan ook, veel serieus plezier!

Tim Laning van Grendel Games over hun serious game

Het bericht Serious games, serieus? – column van Richard Jonkman verscheen eerst op Game & Co.